Emakumearen Nazioarteko Eguna dela eta, Herritartasun Aktiboaren Taldeak elkarrizketa egin dio Miren Elgarresta Emakundeko zuzendariari.
Zer da Emakunde? Eta, zertarako balio du?
Eusko Jaurlaritzaren erakunde autonomoa da, eta berdintasun-politikak diseinatu, bultzatu, aholkatu, koordinatu eta ebaluatzen ditu, eta gizartea sentsibilizatzen du EAEn emakumeen eta gizonen berdintasun erreala eta eraginkorra lortzeko. Erakundearen bi jarduera-eremu nagusiak hauek dira: alde batetik, administrazio publikoekin lan egitea, alde batetik, berdintasunaren aldeko egiturak sendotuz, eta politika publikoetan genero-ikuspegia txertatzeko neurriak abian jartzea bultzatuz; eta, bestetik, gizartearekin oro har lan egitea, emakumeen ahalduntzea bultzatuz, emakumeenganako indarkeriaren aurkako prebentzio-ekintzak bultzatuz, eta bereizkeria-kasuetan aholkularitza eta defentsa eskainiz.
Zergatik ez da gizonentzat?
Emakundek emakumeen eta gizonen egiturazko desberdintasuna desagerrarazi nahi du, eta horretarako, gizonak ere baditu. Adibidez, GIZONDUZ programa dugu, gizonak berdintasunaren alde inplikatzeko. Eta gure berdintasun-plan, sentsibilizazio-kanpaina eta abarretan herritar guztiak hartzen dira kontuan. Emakunde gizartean dagoen egiturazko desberdintasunaren aurrean emakumeen eskubideak defendatzeko erakunde gisa sortu zen, baina berdintasun hori lortzeko beharrezkoa da gizonen inplikazioa.
Zer egiten da genero-indarkeriaren aurka?
Indarkeria matxistarekin egiten dugun lana, batetik, sentsibilizazioan eta prebentzioan oinarritzen da, gazteentzako (Beldur Barik), gizonentzako (Gizonduz), komunikabideentzako (Begira)… Eta, bestetik, herri-administrazioek indarkeria matxistaren biktima diren emakumeei ematen dieten arreta koordinatzen dugu, emakume biktimei laguntzeko erakunde arteko III. Hitzarmenaren bidez. Eusko Jaurlaritzako hainbat sailek, foru-aldundiek eta udalek eskaintzen dituzte zerbitzuak segurtasun-, osasun-, etxebizitza-, gizarte-zerbitzuetan eta abarretan. Horrez gain, indarkeria matxista prebenitzeko sentsibilizazio-kanpainak egiten ditugu, indarkeriaren prebentzioan lan egiten duten elkarteentzako diru-laguntzak eskaintzen ditugu, biktimei laguntzen dieten profesionalak prestatzen ditugu, etab. Gainera, berdintasunaren arloan egiten dugun lan guztia indarkeriaren prebentziokoa ere bada, desberdintasuna indarkeriaren jatorria baita.
Larrialdietarako planik baduzue?
Emakundek ez die zuzenean laguntzen indarkeriaren biktima diren emakumeei, haiek artatzen dituzten zerbitzuak koordinatzen ditu. Abian jarri berri dugu, adibidez, Πweb orria (ekim.euskadi.eus. Bertan, emakume biktimei eskaintzen zaizkien zerbitzu guztiak jaso ditugu, eta atal bat dago larrialdi-kasuetarako.
Emakundeko zuzendari zarenez, zer erronka berri proposatzen dituzu urte hauetarako?
Erronka asko daude. 2022an, Berdintasunerako Lege berria onartu genuen, eta, orain, legeak ezartzen duen guztia bultzatzea da erronketako bat.
Zer proiektu edo ideia egin behar dira oraindik bereziki ezgaitasuna duten emakumeentzat? Emakundek ezgaitasunak dituzten tratu txarrak jasaten dituzten emakumeei laguntzen die?
Emakundek oso kontuan hartzen du errealitate hori. Gure herrialdeko berdintasun-politikek aniztasuna pixkanaka txertatu dute genero-ikuspegiaren zati gisa, eta horren adibide da, adibidez, Emakundek ezgaitasuna gehitu duela genero-eraginari buruzko txostenetan, zifren txostenetan eta estatistiketan, irisgarritasunean, diru-laguntzen deialdietan edo indarkeriaren arloko programa eta baliabideei buruzko ebaluazioetan.
Era berean, Europar Batasuneko Ezgaitasuna duten Emakumeen eta Nesken Eskubideen Lehen eta Bigarren Manifestua argitaratu eta zabaldu da.
2015. urtean, Emakundek, “Etxeko tratu txarren eta sexu-indarkeriaren biktima diren emakumeei laguntza hobea emateko erakunde arteko II. Hitzarmenaren” TaldeTeknikoaren esparruan, hausnarketa-prozesu bat bultzatu zuen, eta horren emaitza “Dibertsitate funtzionala duten indarkeriaren biktima diren emakumeekin esku hartzeko gomendioak” dokumentua izan zen.
Aurrerago, 2019an, EDEKArekin (ezgaitasunaren arloko Euskadiko Hirugarren Sektore Sozialeko erakundeen ordezkaria) izandako lankidetzaren ondorioz, “Indarkeria matxistaren biktima diren eta ezgaitasuna duten emakumeak” gida argitaratu genuen. Esku hartzeko jarraibideak”
Era berean, 2019. urtearen amaieran, Emakundek WE DECISION/ Nosotros y Nosotras Decimos programan parte hartu zuen. Ezgaitasuna duten emakume eta gazteen eskubideei buruzko ekimen orokorra da, eta bere ardatza “Leave No One Behind” da, inor atzera ez uzteko eta ezgaitasuna duten gazteen eskubide-berdintasuna eta indarkeriarik gabeko bizitza lortzeko.
Testuinguru horretatik abiatuta eta aurreko urteetan egindako lanaren ildotik, Emakundek EDEKA osatzen duten emakume profesionalen lan-talde bat sortzea sustatzen du, emakumeen aurkako indarkeriari buruzko bi gida egiteko: “Indarkeria matxistaren biktima diren emakume ezinduentzako gida irisgarria” eta “Indarkeria matxistaren biktima diren ezgaitasunak dituzten emakumeentzako laguntza-profesionalentzako gida”, baimen aske eta informatuaren prozesuari buruzkoa, eta laguntza bidezko erabakiak hartzekoa.
Era berean, intersekziotasuna ere kontuan hartzen dugu; izan ere, ezgaitasuna duten emakumeek beste bereizkeria-mota batzuk izan ditzakete, elkarri lotutako faktore bat edo gehiago direla eta, besteak beste, generoa, adina, egoera ekonomikoa, jatorria, sexualitatea eta arraza. Beste adibide bat, emakumeen aurkako indarkeriaren biktimei laguntzeko sisteman lan egiten duten profesionalei zuzendutako Jabetzuz prestakuntzan, honako ezgaitasun hauek ordezkatzen dituzten erakundeek emandako unitate didaktiko bat sartu da: fisikoa eta organikoa, intelektuala, buruko eritasuna, entzumenekoa eta ikusizkoa.
Berdintasunezko gizartean bizi garela uste duzu? Edo matxismo-patroi zaharretara itzultzen ari gara?
Nire ustez, oraindik ez gara berdintasunezko gizartean bizi, eta ez da iritzi bat, egitate objektibo bat baizik. Indarkeria matxistari, emakumeen zainketen gainkargari, erabaki-postuetan emakume gutxiago egoteari, soldata-arrakala… buruzko estatistikak begiratu besterik ez dago, baina alderdi askotan aurrera egin dugula ikusteko ikuspegia izan behar dela uste dut. Hala ere, asko dugu egiteko.
Mila esker Mirenek gure galderei erantzuteko denbora emateagatik.